SUP (Single-Use Plastic): ustawa o ograniczeniu jednorazowego plastiku

Kilka dni temu, 24 maja weszła w życie ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (…) wprowadzająca dużo zmian dotyczących niektórych produktów z tworzyw sztucznych.

Na samym początku należy podkreślić, że chodzi o „produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych” kiedy produkty te są wykonane w całości z tworzywa sztucznego albo tylko częściowo. Mówimy zarówno o:

- opakowaniach (np. pojemnikach na żywność, butelkach i kubkach na napoje),

- produktach innych niż opakowania (np. patyczkach higienicznych, podpaskach i tamponach, chusteczkach nawilżanych).

Powodem do zmian jest Dyrektywa (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, nazywana w skrócie Dyrektywą SUP (Single-Use Plastic). Państwa członkowskie miały obowiązek implementować jej zapisy do 3 lipca 2021 r. Polska z opóźnieniem zrobiła to dopiero teraz.

Zmiany nastąpiły w kilku ustawach, m.in. w ustawie o odpadach, Prawie ochrony środowiska, ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, aczkolwiek najwięcej zmian wprowadzono do ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (dalej: ustawa o opłacie produktowej).

Aby mieć pełen obraz produktów z tworzyw sztucznych, których to wszystko dotyczy, warto zapoznać się z załącznikami od 6 do 10 z ustawy o opłacie produktowej.  

I tak np. załącznik 7 ww. ustawy wymienia kilka jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, które są już teraz objęte zakazem wprowadzania, m.in. sztućce (widelce, noże, pałeczki), mieszadełka do napojów,  pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego, patyczki higieniczne (z wyjątkiem patyczków przeznaczonych do celów medycznych zgodnie z definicją wyrobu medycznego).

Ponadto wprowadzanie do obrotu produktów wymienionych w załączniku 8 do ustawy o opłacie produktowej jest z obowiązkiem dodatkowego oznakowania, że produkt zawiera tworzywo sztuczne (pojawiająca się już od jakiegoś czasu na produktach grafika z żółwikiem). Na liście produktów są:

1) podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów;

2) chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego;

3) wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi;

4) kubki na napoje.

Ustawa zmieniająca przewiduje okres przejściowy na produkty, które zostały już wprowadzone do obrotu przed wejściem w życie przepisów – mogą być sprzedawane do wyczerpania zapasów, nie trzeba ich wycofywać ze sklepów.

Niestety w związku z wprowadzonymi zmianami czekają na nas również dodatkowe opłaty – nie tylko producentów, ale również konsumentów. Będzie to odczuwalne szczególnie w branży gastronomicznej – przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu lub jednostkę gastronomiczną gdzie są oferowane produkty z tworzyw sztucznych (bądź częściowo z tworzywem sztucznym) wymienione w załączniku 6 ustawy o opłacie produktowej, będzie zobowiązany do pobrania opłaty od klienta (czyli np. za kubek, przy sprzedaży kawy na wynos). Te opłaty mają być pobierane od 1 stycznia 2024 r. Uwaga! Ponadto należy prowadzić ewidencję zarówno kupionych jak i wydanych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego i ten obowiązek wszedł w życie już 24 maja 2023. Również w przypadku takiej działalności należy dokonać wpisu do BDO (Dział II) w ciągu 3 miesięcy od daty wejścia w życie ustawy (24 maja).